คำว่า “ลันตา” ได้มีผู้รู้และให้ความหมายที่มาของชื่อนี้ไว้หลายท่าน บ้างก็บอกว่า “ลันตา” มาจากคำว่า “ลันตาส ลันตัส” เป็นภาษาชวา มลายู แปลว่าโรงร้าน โรงเรือน ซึ่งก็คือที่ตากปลาของชาวบ้านนั่นเอง
ความหมายที่สอง บ้างว่า “ลันตา” มาจาก “ลานตา” แปลว่าหาดทรายที่เต็มไปด้วยเปลือกหอยลานตาไปทั่วหาดของเกาะ
ความหมายที่สาม กล่าวว่า “ลันตา” มาจากคำว่า “ลุนตั๊ดซู” จากภาษาจีน ซึ่ง “ลุน หรือ หลุน” แปลว่า ภูเขา “ตั๊ด”แปลว่า ทางไกล และ “ซู” แปลว่า เกาะ ความหมายรวมคือ เกาะที่มีแนวภูเขาเป็นแนวยาวไกล และชาวเลเรียกว่า “ปูเลาซาตั๊ก” ซึ่งมีความหมายอันเดียวกัน
ความหมายสุดท้ายที่มีคนบอกไว้คือ “ลันตา” เพี้ยนมาจากคำว่า “ลอนตา” ในภาษามลายู ซึ่งแปลได้ว่า คนจนหรือคนที่ต่อสู้อย่างปากกัดตีนถีบ ซึ่งหมายถึงคนพื้นเมือง อันเดิมทีได้ร่อนแร่อยู่แถบนี้มานานนม ซึ่งกลุ่มคนร่อนแร่นี้ ถูกเรียกว่า “โอลังลอนตา” และหมู่เกาะที่มีคนเร่รอนกลุ่มนี้อยู่ จะถูกเรียกว่า “ปูเลาลันตา” ซึ่งอาศัยอยู่ใน 3 พื้นที่คือ หมู่เกาะสุรินทร์, พังงา, และหมู่เกาะลันตา
ปี 2544 ทางการได้ยกฐานะพื้นที่เกาะลันตาเป็นอำเภอเกาะลันตา และได้ตั้งที่ทำการชั่วคราวบริเวณชุมชนเมืองเก่า หรือ อำเภอเก่าในปัจจุบัน เดิมที่ทำการอำเภอเป็นเพียงอาคารไม้ 2 ชั้น และในปัจจุบันอาคารเดิมยังคงมีหลงเหลืออยู่ และชาวเลเร่ร่อนที่อาศัยในบริเวณนั้นถูกเรียกว่า “ปาไตรายา” ซึ่งแปลได้ว่า เป็นหาดเจ้าหรือหาดหลวง และปัจจุบัน บริเวณนั้นคือ ตลาดศรีรายา ปัจจุบันที่ว่าการอำเภอเกาะลันตาได้ย้ายไปตั้งอยู่ที่เกาะลันตาน้อย ในบริเวณบ้านหลังสอด บนพื้นที่ 400 ไร่ และได้ทำพิธีเปิดให้บริการเมื่อวันที่ 13 พฤษภาคม 2542 จึงว่าได้ว่า เกาะลันตามีความเป็นมาอันยาวนานมามากกว่า 100 ปี และเป็นตำนานอันควรค่าแก่การจดจำ